Y?te Kenan Evren´in savcylyk ifadesi

12 Eylül darbesi soru?turmasy kapsamynda 31 yyl sonra ifade veren Kenan Evren´in savcyly?a verdi?i ifadesi, soru ve cevaplaryyla ortaya çykty.

Y?te Kenan Evren´in savcylyk ifadesi

12 Eylül darbesi soru?turmasy kapsamynda 31 yyl sonra ifade veren Kenan Evren´in savcyly?a verdi?i ifadesi, soru ve cevaplaryyla ortaya çykty.

Darbe soru?turmasy kapsamynda rahatsyz oldu?u için 6 Haziran´da evinde soru?turma savcysy Hüseyin Görü?en´e, avukatlary Ömer Nihat Özgün ve Haydar Kanycyo?lu e?li?inde ifade veren Kenan Evren´e yöneltilen sorular ve yanytlary özetle ?öyle:

Soru: 12 Eylül 1980 tarihinde, yürürlükte olan 1961 Anayasasy ve kanunlara göre herhangi bir yetkiniz olmamasyna ra?men, daha önce yapmy? oldu?unuz gizli plan çerçevesinde, TSK´nyn komuta kademesinde yer alan di?er kuvvet komutanlary ve di?er askeri erkânla birlikte, anayasa ve kanunlara aykyry olarak, yürürlükte olan 765 sayyly TCK´nyn 146 ve 147. maddelerini ihlal ederek, Türkiye Cumhuriyeti halkynyn vergileriyle alynan ve ülke savunmasy için emanetinize tevdi olunan silahlary kullanarak me?ru bir yetkiye dayanmadan fiilen olu?turulan Milli Güvenlik Konseyi Ba?kany olarak askeri darbe yapyp ülke yönetimine el koydu?unuz, yayynlamy? oldu?unuz 1 Numaraly Bildiri ve takip eden süreçte almy? oldu?unuz kararlarla Anayasa´ya göre olu?mu? TBMM´yi ve hükümeti feshederek ortadan kaldyrdy?ynyz anla?ylmy?tyr. Bakanlar Kurulu´nu ortadan kaldyrmak ve vazifesini yapmasyna güç kullanarak engel olmak eylemleri suç olarak düzenlenmi?tir. Bu hususlarda ne diyorsunuz?

12 Eylül 1980 tarihi öncesi Türkiye´nin ne halde oldu?unu detayly olarak anlatmaya gerek yoktur. Ülkenin o zamanki durumu herkes tarafyndan bilinmektedir. Özellikle sa?-sol kavgalary yo?unla?my?, banka soygunlary artmy?, polis ikiye bölünmü?, görev yapamaz hale gelmi?tir. Kahramanmara? olaylarynda 102, Çorum olaylarynda 80´e yakyn vatanda?ymyz terör olaylary nedeniyle can vermi?tir. Türkiye sathynda her gün 10-15 vatanda?ymyz terör olaylarynda hayatyny kaybeder hale gelmi?tir. Yç Hizmet Kanunu´nun 35´inci maddesi TSK´ya cumhuriyeti koruma ve kollama görevi vermektedir. 12 Eylül öncesi bu terör olaylary nedeniyle Kuvvet komutanlary olarak bir araya geldik.

Siyasilere uyary mektubu verdik

Ülkenin kötü gidi?atynyn engellenmesi amacyyla 27 Aralyk 1979 tarihinde Cumhurba?kany Fahri Korutürk aracyly?yyla siyasi parti ba?kanlaryna uyary mektubu verdik. Cumhurba?kany Fahri Korutürk´ün görev süresi dolmu? olmasyna ra?men a?ustos ayyna kadar cumhurba?kany seçilemedi. Meclis çaly?amaz hale gelmi?ti. Komutanlar olarak bir kysym kanunlaryn çykarylmasyny, örne?in polise silah kullanma yetkisinin verilmesini istedik ancak bunlar yapylmady.

Demirel hissetti mi bilemiyorum

Ülke yönetimine el koymadan önce TSK´nyn yönetime el koyabilece?ini Ba?bakan Süleyman Demirel ve anamuhalefet partisi liderlerinin hissedip hissetmediklerini bilmiyorum. Açykça kanunlar çykarylmady?y taktirde TSK´nyn yönetime el koyaca?y konusunda gizli ya da açyk bir ?ey söylenmemi?tir. Bazy yapylan konu?malarda ve geli?melerden siyasilerin TSK´nyn ülke yönetimine el koyabilece?ini tahmin etmeleri gerekirdi. Hatta bazy senatörler ve milletvekilleri bana gelerek bu Meclis´in artyk çaly?mady?y, ülke yönetimine el koymaktan ba?ka çykar yol olmady?yny söylemi?lerdi.

Parlamenter sistemi esas aldyk

Soru: TBMM´ye, Cumhuriyet Senatosu´na ve Cumhurba?kanly?y´na ait yetkilere cebren el koydu?unuz anla?ylmy?tyr. Bu konuda ne diyorsunuz?

Ülke yönetimine el koyduktan sonra TBMM ve hükümet feshedilmi?ti. Kesinti olmamasy için bu yetkileri kullanacak kurumlara ihtiyaç vardy. Bu nedenle TBMM, Senato, Cumhurba?kany, Millet Meclisi´ne ait yetkileri olu?turulmu? olan Milli Güvenlik Konseyi´ne geçici olarak verdik. Ardyndan olu?turdu?umuz Dany?ma Meclisi´ne görevleri devrettik. Parlamenter sistemi esas aldyk. Ülke felç olmu? durumdaydy. Kysa süre sonra da yetkiyi Dany?ma Meclisi´ne devrettik.

Hapishanelerden kaçylyyordu

Soru: 12 Eylül 1980 öncesi anar?i ve terör eylemleri nedeniyle toplam 19 ilde sykyyönetim ilan edilmi? ve devam ediyor olmasyna ra?men neden suçlulary yakalayyp yargy önüne çykarmadynyz da darbe yapmaya gerek gördünüz?

Anar?iyi önlemek polise aitti. TSK ancak Yçi?leri Bakanly?y yardym istedi?i takdirde onlara yardymcy oluyordu. Sykyyönetim komutanlyklarynyn bulundu?u yerlerde suçlular yakalanyyordu ancak hapishanelerden toplu olarak kaçy?lar söz konusuydu. Sykyyönetim komutanlyklarynyn silah kullanma yetkisi yoktu. 19 ilde sykyyönetim vardy ama olaylar di?er illerde de meydana geliyordu. Hapishanede yönetim bo?lu?u vardyr. Yönetim mahkûmlaryn elindeydi.

6 ay içinde kontrole alyndy

Soru: 11 Eylül 1980´de devam eden terör ve anar?i eylemleri birçok ilde sykyyönetim olmasyna ra?men 12 Eylül 1980´de nasyl birden önlenmi? ve suçlular yakalanmy?tyr? Suçlularyn yeri ve kimlikleri biliniyorsa neden askeri darbe yapylmadan yakalanamamy?lardyr?

Bu iddia Süleyman Demirel tarafyndan ileri sürülmü?tür. Do?ru de?ildir. 12 Eylül günü soka?a çykma yasa?y ilan edilmi?, devam etmi?, herkes ?a?kynlyk ya?amy?, bir hafta boyunca herhangi bir olay olmamy?, ancak ardyndan olaylar tekrar ba?lamy? ve olaylar ancak 6 ay içerisinde kontrol altyna alynabilmi?tir. Yönetime el koyduktan sonra terör örgütü mensuplarynyn tümünün adres ve kimlikleri bilinmiyordu.

Siyasiler TSK´ya iftira attylar

Soru: 12 Eylül 1980 öncesi sykyyönetim süresince anar?i ve teröre engel olmak için kasten tedbir alynmady?y artan terör eylemleriyle askeri müdahaleye zemin hazyrlandy?y iddia edilmi?tir. Demirel ve Ecevit´in, döneme ili?kin askeri suçlayan açyklamalaryna dönemin Genelkurmay Ba?kany olarak ne diyorsunuz?

TSK´ya siyasiler tarafyndan atylmy? bir iftiradyr. Siyasilerin tabii ki kabahati üzerine almalary söz konusu olmaz. TSK insanlaryn ölümünü bekleyip, sonuçta bunu fyrsat olarak de?erlendirip, yönetime el koymasy dü?ünülemez. Bunu vicdanymyz kabul etmez. Bunu kesinlikle kabul etmiyorum. Ben halen eski Cumhurba?kany Demirel ile görü?ürüm. Bu ?ekilde bana herhangi bir ?ey söylememektedir. Ayryca Ecevit ba?bakan iken kendisini ziyaret gitti?imde beni a?a?yda kapyda kar?ylamy?tyr. Bu yönde bana herhangi bir ?ey söylememi?tir ve görü?melerimiz devam etmi?tir.

Batur´un seçilmesi rahatsyz etmez

Soru: TSK komuta kademesi olarak sizlerin siyasi istikrarsyzly?y darbe yapmak için bir fyrsat olarak gördü?ünüz asyl amacyn her halükârda darbe yapmak oldu?u iddia edilmektedir. Bu konuda ne diyorsunuz?

Ady geçen Cumhurba?kany adayy Muhsin Batur benim akademiden synyf arkada?ymdyr. Onun seçilmesinden bizim rahatsyz olmamyz mümkün de?ildir. Bir söz vardyr; ?Suç samur kürk olsa kimse giymez?. Bu ?ekilde bir olay olmamy?tyr.

ABD´ye 2 saat önce söyledik

Soru: 12 Eylül darbesinin yapyldy?y gece ABD Dy?i?leri Bakany Muskie´nin, Ba?kan Carter´a ?Mr. President, Türk Ordusu´nun komuta heyeti Ankara´da yönetime el koydu, herhangi bir kaygyya gerek yok. Kimlerin müdahale etmesi gerekiyorsa onlara müdahale etti? ?eklinde beyanda bulundu?u anla?ylmy?tyr. 11 Eylül günü de Hava Kuvvetleri Komutany Tahsin ?ahinkaya´nyn ABD´den döndü?ü gözönünde bulunduruldu?unda 12 Eylül darbesi ABD´nin bilgi ve deste?i ile mi yapylmy?tyr?

?ahinkaya, NATO Komutany tarafyndan Amerika gezisi bulundu?unu, bunun daha önceden planlandy?yny söyleyerek ´Ysterseniz ben gitmeyeyim´ dedi. Ben de kendisine ?Bu geziyi iptal edersek ne cevap verece?iz. Sen git ancak 11 Eylül günü geri dön? dedim. Yönetime 12 Eylül 1980 günü el koyma konusunda yakla?yk bir hafta kadar önce komuta heyeti olarak karar vermi?tik. Dönme konusunda da bir bahane bulursun diye söyledim. Bizim müdahale kararymyzdan ABD´nin bilgisi ve deste?i yoktur. Ancak 12 Eylül günü ben Genelkurmay´dayken tahminime göre 02.00 syralarynda Amerikan yardym kurulu?u JUSMAT´yn bulundu?u yere tanklar gitmi?. Emir subayym bana söz konusu yere tanklaryn gitmesinden dolayy Amerikalylaryn sorduklaryny söyleyip ?Ne diyelim? dedi. Ben de ?Zaten müdahaleye 2 saat kaldy?y için söyleyin yönetime el koyuyoruz? dedim. Durum bundan ibarettir.

NATO karary bir hataydy

Soru: Türkiye yyllarca Yunanistan´la Ege´de sorun ya?amy?tyr. Darbe sonrasy ABD ve bölgede etkin bulunan Yngiltere gibi devletler 12 Eylül askeri darbesini olumlu kar?ylamy?tyr. Buna göre darbe öncesi Yunanistan´yn NATO´ya dönü?ü konusunda söz mü verilmi?tir?

Bana sürekli sorulmu?tur. 12 Eylül öncesi NATO Ba?komutany Rogers olmak üzere Türkiye´ye Yunanistan´yn NATO´ya dönü?ü konusunda yo?un ?ekilde basky vardy. Hükümette zaman zaman bu konulary görü?mek üzere NATO´ya heyet gönderiyordu. Bu heyet içerisinde o zamanki Genelkurmay Ykinci Ba?kany Orgeneral Haydar Saltyk da bulunuyordu. Hükümet Yunanistan´yn dönü?ü konusunda NATO´ya birtakym ?artlar ileri sürüyordu ancak NATO da bunu kabul etmiyordu. Yönetime el koyduktan sonra bu husustaki baskylar devam etti. Rogers, ?Siz Yunanistan´yn NATO´ya dönü?üne izin verin. Ben Yunanistan´a sizin ?artlarynyzy kabul ettirece?im. Onlardan söz aldyk? dedi. Ben de kendisine güvenerek Yunanistan´yn NATO´ya dönü?üne onay verdim. Ancak biz onay verdikten sonra Yunanistan´da hükümet de?i?ikli?i oldu, Papandreu geldi bizim ?artlarymyz kabul etmedi. Bizim yazyly olarak Rogers´a vermi? oldu?umuz ?artlary Yunanistan´yn imzalayaca?y konusunda güvence verilmi?ti. Yazyly bir güvence almadan Yunanistan´yn NATO dönü?üne izin vermemiz bir hatadyr.

Çocuk oyunca?y de?il dedim

Soru: Darbe yapmaya önceden karar verdi?iniz, yapylacak darbenin halkyn gözünde me?ru görülebilmesi için anar?inin üzerine bilerek gitmedi?iniz fyrsat kollady?ynyz iddia edilmektedir. Bedrettin Demirel de benzer ?ekilde açyklamada bulunmu?tur.

Böyle bir söz söyledi?imi hatyrlamyyorum. Harp Akademileri Komutany Bedrettin Demirel´in de belirtilen ?ekilde bir söz söyledi?ini hatyrlamyyorum. Uyary mektubundan önce 1´inci Ordu´da Bedrettin Demirel bana yönetime el koymaktan ba?ka çare kalmady?yny söyledi. Ben kabul etmedim. Hatta daha sonra Genelkurmay´a yanyma gelerek ülke yönetimine el koymaktan ba?ka çare kalmady?yny, birçok ö?retim üyesinin de bu ?ekilde söyledi?ini bana aktardy. Bense bunun çocuk oyunca?y olmady?yny söyleyerek dü?üncesine katylmady?ymy söyledim. Yddia edildi?i gibi yönetime el koymak için fyrsat kollamy? de?iliz.

Cumhurba?kanynyn 2. kez seçimini engelledim

Eklemek istedi?i hususlaryn sorulmasy üzerine Evren ?u açyklamayy yapyyor: ?12 Eylül´den sonra Dany?ma Meclisi tarafyndan hazyrlanan 82 Anayasasy´nyn tasla?ynda cumhurba?kanyn 2 kez seçilebilece?i konusunda hüküm vardy. Ben ?Cumhurba?kany 2´nci kez seçilecek olursa tekrar seçilebilmek için iktidardaki partiye destek vermeye ba?lar? dedim ve bunun yanly? olaca?yny söyleyerek cumhurba?kanynyn 2´nci kez seçilemeyece?i yönündeki hükmü anayasaya koydurttum. Yine cumhurba?kanly?y görev süremin dolmasyna yakyn rahmetli Özal bana gelerek anayasa de?i?ikli?i yapylarak cumhurba?kanynyn 2 kez seçilebilmesi yönünde hüküm koymak istediklerini belirtti. Ancak ben kendisine ´Daha önce anayasa tasla?ynda böyle bir hüküm vardy ama o dönem kabul etmedim, ?imdi de do?ru olmaz´ diyerek bu teklifi reddettim.? ( Hürriyet)

Y?TE TAHSYN ?AHYNKAYA´NIN YFADESY

17 Ekim 2011 - Hürriyet, darbe soru?turmasy kapsamynda 31 yyl sonra sorgulanan 12 Eylül döneminin Hava Kuvvetleri Komutany ve Milli Güvenlik Konseyi üyesi Orgeneral Tahsin ?ahinkaya´nyn ifadesine ula?ty.?ahinkaya tedavi gördü?ü GATA´daki odasynda avukaty Ömer Nihat Özgün nezaretinde sorulary yanytlady. Özel Yetkili Cumhuriyet Savcysy Fikret Seçen, 8 Haziran 2011´de emekli Orgeneral ?ahinkaya´ya 12 soru sordu. Tüm sorulary yanytlayan ?ahinkaya, ?Bugün olsa yine yaparym. Biz darbe yapmadyk, kanly olaylaryn önüne geçtik? dedi. Y?te ?ahinkaya´nyn 6 sayfalyk ifadesinden dikkat çekici bölümler:

Memleket bölünmü? karde? karde?i öldürüyordu

SORU: Daha önce yapmy? oldu?unuz gizli plan çerçevesinde, halkyn vergileriyle alynan ve ülke savunmasy için emanetinize tevdi olunan silahlary kullanarak darbe yapyp ülke yönetimine el koydunuz. Ne diyorsunuz?

Öyle bir durum içerisinde idik ki, memleket bölünmü? ve ayrylmy? paramparça olmu?, karde? karde?i öldürüyor, sa? sol hareketleri had safhasyna gelmi? ve biz de halk kar?ysynda mevcudiyetimizi muhafaza edecek veyahutta dönemimizin ba?ynda görevini yapamamy? bir insan olarak kendimizi gördük. Bütün komuta kademesi, yüksek komuta kademesi, tugaylara kadar hep beraber buna bir çare bulunmasy için Genelkurmay Ba?kanly?y altynda ve emir komuta zinciri altynda buna bir çözüm bulmak istedik. Biz darbe yapmadyk. Zira darbe yapan insan 2-3 yyl sonra hükümeti byrakmaz. Biz kanly olaylaryn önüne geçtik.

SORU: Bu eylemi hangi yasal dayanakla gerçekle?tirdiniz?

Yç hizmet Kanunu´nun 35. Maddesi´nde bize verilen devleti koruma ve kollama yetkisine dayanarak, yönetime el koyduk.

SORU: Hükümete el koyma olarak nitelendirdi?iniz faaliyetin yasal bir dayana?y mevcut ise neden 1982 Anayasasy´nyn geçici 15. Maddesi´ni düzenleyerek bu faaliyete katylanlary cezai ve mali, hukuki sorumluluktan kurtarmaya çaly?tynyz?

Bu düzenlemeyi sadece komutanlar açysyndan dü?ünmedik, o dönemdeki Dany?ma Meclisi, sivil idarede görev alan ?ahyslaryn da yargylanmasynyn uygun olmayaca?yny dü?ündük.

SORU: Meclis´e ait olan yasama yetkisini ve Cumhurba?kany ve Bakanlar Kurulu´na ait olan yürütme görevini, üstelik hiyerar?ik olarak ba?ly oldu?unuz kurumlara silahly güç kullanarak ortadan kaldyrdynyz. Ne diyorsunuz?

O dönemde Meclis diye bir ?ey yoktu. Milletvekilleri Meclis´teki toplantylara dahi i?tirak etmiyordu. 6 ay boyunca Meclis Ba?kany ve Cumhurba?kany seçilemedi. Dolayysyyla millet adyna bu yetkileri kullanacak bir kurum yoktu.

SORU: 11 Eylül 1980´de devam eden terör eylemleri 12 Eylül 1980´de nasyl birden önlenmi?, suçlular yakalanmy?tyr. Suçlularyn yeri ve kimlikleri biliniyorsa, neden askeri darbe yapylmadan yakalanmamy?lardyr?

Askeri müdahaleden sonra halkta bir sevinç ya?andy. Bu sevinç ve rehavetten kaynaklanan nedenlerle eylemler azaldy. Muhtemelen yasady?y gruplar de?erlendirme yapmak amacyyla beklediler. Kysa bir süre sonra takriben bir ay sonra tekrar yeniden hadiseler ba?lady. Çykardy?ymyz kanunlarla Sykyyönetim Komutanly?y´nyn yetkilerini artyrdyk. Bu komutanlyklar yetkilerini kullandykça eylemlerde azalma ve kesilme oldu. Sonra gruplar kontrol altyna alyndy.

Yabancy bir ülkeden emir ve talimat almam

SORU: 12 Eylül darbesinin yapyldy?y gece ABD Ba?kany Carter´y arayan Dy?i?leri Bakany Muskie´nin Carter´a ´Mr. President, Türk Ordusu´nun komuta heyeti Ankara´da yönetime el koydu. Herhangi bir kaygyya gerek yok. Kimler müdahale etmesi gerekiyorsa onlar müdahale etti´ ?eklinde beyanda bulundu?u anla?ylmy?tyr. 11 Eylül 1980 günü Hava Kuvvetleri Komutany olarak sizin ABD´den döndü?ünüz gözönünde bulunduruldu?unda 12 Eylül askeri darbesi ABD´nin bilgisi ve deste?iyle mi yapylmy?tyr? Bu konuda ne diyorsunuz?

Amerikalylar beni ve e?imi Hava Kuvvetleri Komutany olarak Amerika´ya davet ettiler. Amerika´ya gitmeden önce müdahale tarihini 12 Eylül sabahy olarak kararla?tyrmy?tyk. Hatta, Kenan Evren´e Amerika gezisine katylmayayym dedim. Bunun üzerine bu gezi programyny kysa tutmak amacyyla e?imin rahatsyz oldu?unu, bir an önce Türkiye´ye dönmem gerekti?ini ilgililere bildirdim. Hatta o dönemin Amerika Büyükelçisi olan ?ükrü Elekda?, Washington´da e?imi gördü?ünde, ´Hayrola nasyl bir rahatsyzly?ynyz var´ diye ilgilendi. 11 Eylül 1980 günü Türkiye´ye dönece?im syrada Amerika Genelkurmay Ba?kany ile kahvalty ettik. Bir gün sonra Türkiye´de askeri müdahalenin oldu?u kendisine söylendi?inde ?a?yrarak böyle bir ?eyi kendisine söylemedi?imi beyan etmi?. Türk Hava Kuvvetleri Komutany olarak yabancy bir ülkeden emir ve talimat almam. Onlaryn talimatlaryyla hareket etmem. Kesinlikle bu iddiayy kabul etmiyorum.

Yine yaparym

SORU: Pi?man mysynyz?

O dönemin ?artlarynda gerek fert olarak gerek Kuvvet Komutany olarak kendimi bu olaylardan soyutlayamazdym. Aksi takdirde kendinizi vatan haini görüp, utançtan ya?ayamazdynyz. Ayny ?artlarda ?imdi olsa elimde de imkân olsa böyle bir olaya katylyrdym. Çünkü milletin acziyetini sürekli görüyordum. Bir annenin yanyma gelip ayaklarynyzy öpeyim diyerek bize gösterdi?i minneti hiç unutmuyorum.

Siyasi de?il askerdik

SORU: Dönemin TSK komuta kademesi olarak sizlerin siyasi istikrarsyzly?y darbe yapmak için bir fyrsat olarak gördü?ünüz iddia edilmektedir. Bu konuda ne diyorsunuz?

Sizi temin ederim ki, zamanyn komutanlary olarak bizim yönetime el koymak gibi bir dü?üncemiz yoktu. Zira biz siyasi ki?iler de?ildik, askerdik. Kesinlikle siyasi istikrarsyzlyklardan faydalanmak gibi bir dü?üncemiz yoktu. Askeri müdahale yapmak amacyyla terör olaylarynyn üzerine gidilmemesi diye bir ?ey söz konusu de?ildir. ( Hürriyet)

(18 Haziran 2011), son güncel.: (17 Ekim 2011)

HABERLE İLGİLİ ŞİKAYET, DÜZELTME GİBİ TALEPLERİNİZİ İLETMEK İÇİN TIKLAYIN

HABERLE BAĞLANTILI OLABİLECEK LİNKLER: Göster/Gizle

12 EYLÜL SORU?TURMASIYLA YLGYLY MAN?ETLERYMYZ

Fla?!!! 12 Eylül´e soru?turma açyldy.. Dosya no: 2010/605

http://www.kontrgerilla.com/mnsetgoster.asp?haber_no=3451